Pierwsze wzmianki o terenie gminy sięgają X wieku. Pierwszą osadą były Łagiewniki. Następnie powstały w XII wieku Wydrzyn i Gromadzice. Najprężniejszą osadą były Czarnożyły - wieś powstała w XV wieku. Już w 1454 roku Czarnożyły stanowiły własność rodziny Zarembów z Kalinowej. W XVII wieku pojawili się na Ziemi Wieluńskiej przybysze z Wielkopolski z powiatu kościańskiego - Gostyńscy, potomkowie Mikołaja, którzy nabyli dobra Czarnożyły. Pierwszym właścicielem z tej rodziny był Stanisław - sędzia ziemski wieluńskiej 1612 r. Dobra te przechodziły drogą wiana do kolejnych rodzin. Na początku XVIII wieku zostały nabyte przez Strzemieńczyków Brzostowskich, pochodzących z magnackiej rodziny litewskiej.

Czarnożyły około 1920 roku (fot. Muzeum ZW)

Nazwa Czarnożyły dawniej Czarneżołny została zaczerpnięta ze środowiska naturalnego. W języku staropolskim wyraz "żołna" oznacza dzięcioła. Osadę zatem założono w miejscu, gdzie dużo było tych ptaków.

W 1722 roku w Czarnożyłach urodził się Adam Brzostowski, twórca nowoczesnego rolnictwa, który wprowadził obowiązek nauczania dzieci chłopskich. Swoje idee organizacji zarządzania majątkiem ziemskim ujął w specjalnie opracowanym wydaniu "Instruktaż dla dóbr Czarnożyły". "Instruktaż" wprowadzał w życie nowe zasady w zakresie: uprawy roli i wapnowania pól, przygotowania ziarna do siewu, odpowiednich warunków hodowli bydła i drobiu. A. Brzostowski lubił zajmować się ogrodnictwem. Przy pałacu czarnożylskim znajdowały się inspekta oraz duże "oranżerie z piecem ceglanym". Brzostowski założył dwie cegielnie, tartak i piece do wypalania wapna.

Po Brzostowskich, Czarnożyły odziedziczyli potomkowie Heleny z Brzostowskich, hr. Mikołajowej Załuskiej z Iwonicza i w rękach tej rodziny dobra te pozostawały do 1939 r. W tym okresie wybudowano w majątku gorzelnię - 1886 r., młyn - 1901 r., tartak - 1908 r.

We wrześniu 1939 roku rozpoczęła się 5 letnia okupacja niemiecka. Część wsi została spalona. W czasie kampanii wrześniowej w wyniku ataku lotnictwa w pobliskim lesie zginęło 6 żołnierzy 15 pp "Wilków" wchodzący w skład 28 dywizji piechoty armii Łódź. Nastąpiły aresztowania i wywóz na roboty do Niemiec oraz do obozu zagłady. Na miejscowym cmentarzu znajduje się zbiorowa mogiła żołnierzy. Nad nią wznosi się pomnik ufundowany z inicjatywy ZBOW i D-u przez społeczeństwo gminy w 1959 roku dla uczczenia pamięci mieszkańców gminy ofiar II wojny światowej.

Poświęcenie gmachu gminnego w dniu 5 II 1939 r.

Po wyzwoleniu w 1945 roku następuje powolna odbudowa zniszczeń. Na bazie majątku ziemskiego tworzy się Państwowe Gospodarstwo Rolne, wznawiają działalność: Gminna Spółdzielnia, Bank Spółdzielczy i Kółko Rolnicze. Następuje wzrost budownictwa indywidualnego oraz obiektów użyteczności publicznej.

Zachęcamy do obejrzenia zdjęć historycznych w galerii.

• Poprzedni artykuł